Jak przygotować statut fundacji rodzinnej?

Fundacja rodzinna to efektywna forma zarządzania majątkiem oraz planowania sukcesji. Kluczowym krokiem w procesie jej tworzenia jest opracowanie statutu, który określa zasady jej działania. Aby był on zgodny z polskim prawem, musi spełniać określone wymogi ustawowe, co gwarantuje właściwe funkcjonowanie fundacji rodzinnej i ochronę interesów jej beneficjentów. Poniższy artykuł przybliża sposób, w jaki powinien być skonstruowany statut fundacji rodzinnej.

Postanowienia ogólne

W statucie powinny się znaleźć podstawowe dane dotyczące fundacji takie jak:

• Dane Fundatora: imię i nazwisko osoby zakładającej fundację.
• Nazwa fundacji: dowolnie wybrana, unikalna, nienaruszająca praw osób trzecich- nazwa; powinna zawierać oznaczenie „fundacja rodzinna”.
• Siedziba fundacji: miejscowość na terytorium Polski, w której znajduje się siedziba fundacji.
• Czas trwania fundacji: może zostać powołana na czas określony lub nieokreślony.

Niezbędne elementy statutu

Statut fundacji rodzinnej powinien zawierać następujące, kluczowe elementy:

• Szczegółowy cel fundacji: jasne i precyzyjne określenie celu fundacji np. zapewnienie ciągłości działania podmiotów gospodarczych utworzonych lub współtworzonych przez Fundatora oraz fundację lub ochrona majątku rodzinnego czy zapewnienie sprawnej sukcesji w ramach rodziny. Cel fundacji rodzinnej musi być zgodny z prawem oraz z zasadami współżycia społecznego, a jego zmiana w trakcie działania fundacji jest możliwa wyłącznie w drodze zmiany statutu.
• Wartość funduszu założycielskiego: w statucie należy określić majątek wnoszony do fundacji rodzinnej w celu zasilenia funduszu założycielskiego oraz jego wartość rynkową na dzień jego wniesienia (co najmniej 100.000 zł).
• Organy fundacji: zasady dotyczące powoływania, odwoływania i funkcjonowania organów fundacji.
• Prawa i obowiązki członków: szczegółowe regulacje dotyczące członków organów fundacji.
• Zasady zmiany statutu: warunki i procedury związane z wprowadzaniem zmian w statucie fundacji.

Beneficjenci

Statut fundacji musi precyzyjnie określać beneficjentów oraz zakres przysługujących im uprawnień. Wyróżniamy dwie główne kategorie beneficjentów: osoby fizyczne oraz organizacje pozarządowe prowadzące działalność pożytku publicznego. Decyzja o tym, kto zostanie beneficjentem należy jednak do fundatora.

Beneficjenci mogą być wskazani w statucie, konkretnie z imienia i nazwiska, ale możliwe jest także określenie ich w sposób abstrakcyjny, na podstawie kryteriów np. ‘wnuki fundatora’. Statut może przewidywać, że w przypadku śmierci lub  rezygnacji beneficjenta, jego prawa przechodzą na jego spadkobierców. Beneficjent nie musi być osobą już żyjącą w chwili ustalenia zasad sukcesji.

Świadczenia na rzecz beneficjentów mogą być uzależnione od spełnienia określonych warunków lub  być wypłacane po upływie wyznaczonego terminu. Przykładowo, świadczenia mogą być wypłacane po osiągnięciu odpowiedniego wieku przez beneficjenta, ukończenia przez niego studiów lub zawarcia i utrzymywania związku małżeńskiego.

Organy fundacji

W statucie fundacji rodzinnej powinny znaleźć się postanowienia dotyczące zasad powoływania, odwoływania oraz funkcjonowania organów. Fundacja rodzinna składa się z następujących organów:

• Zarząd: odpowiada za reprezentowanie fundacji rodzinnej oraz zarządzanie jej sprawami.
• Rada nadzorcza: nadzoruje przestrzeganie prawa oraz postanowień statutu. Organ obligatoryjny w przypadku fundacji posiadającej powyżej 25 beneficjentów.
• Zgromadzenie beneficjentów: jest to organ decyzyjny w wybranych kwestiach, takich jak: wybór audytora czy zatwierdzenie sprawozdania finansowego. Nie wszyscy beneficjenci muszą posiadać prawo głosu na zgromadzeniu.

Statut musi również określać zasady dotyczące zarządzania oraz nadzoru nad fundacją:

• Kadencje i powoływanie organów: sposób wyboru i długość kadencji członków organów.
• Kompetencje organów: zakres praw i obowiązków poszczególnych organów.
• Procedury decyzyjne: zasady podejmowania decyzji oraz głosowania.

Jakie dodatkowe elementy może zawierać statut?

Oprócz obligatoryjnych elementów wynikających z art. 26 ust. 2 ustawy o fundacji rodzinnej, statut może zawierać także elementy fakultatywne, o których mowa w art. 26 ust. 3 ustawy oraz inne, istotne z perspektywy fundatora oraz fundacji rodzinnej kwestie.

W statucie można określić m. in. kworum, czyli minimalną liczbę członków organów niezbędną do podejmowania istotnych decyzji. Możliwe jest również przewidzenie uprzywilejowania niektórych beneficjentów pod względem liczby głosów na zgromadzeniu beneficjentów.

Dodatkowo, statut można uregulować takie kwestie, jak zapis na sąd polubowny, zasady prowadzenia spraw fundacji, warunki utraty statusu beneficjenta, wytyczne dotyczące inwestowania majątku czy też szczególne okoliczności, które mogą prowadzić do rozwiązania fundacji. Statut może również przewidywać możliwość powierzenia wykonywania poszczególnych uprawnień fundatora innej osobie. Takie szczegółowe regulacje pomagają precyzyjnie realizować wolę fundatora.

Czy statut fundacji rodzinnej może być zmieniany?

Tak, statut może ulegać zmianom w trakcie funkcjonowania fundacji rodzinnej. Zaleca się jednak, aby zmiany były dokonywane za życia fundatora, co pomaga uniknąć przyszłych konfliktów lub problemów decyzyjnych. Istotne jest uregulowanie w statucie procedury zmiany statutu po śmierci fundatora.

Zmiana statutu wymaga zachowania formy aktu notarialnego i staje się skuteczna w momencie wpisu do rejestru fundacji rodzinnych.

Podsumowanie

Przygotowanie statutu fundacji rodzinnej to kluczowy etap w procesie jej zakładania. Statut musi być zgodny z prawem, precyzyjny i dostosowany do indywidualnych potrzeb fundatora oraz beneficjentów. Warto skorzystać z pomocy prawnika specjalizującego się w tej dziedzinie, aby upewnić się, że statut spełnia wszystkie wymogi prawne i jednocześnie odpowiada interesom rodziny.

Jeżeli po przeczytaniu niniejszego artykułu mają Państwo dodatkowe pytania, zapraszamy do kontaktu!